Rùa vàng Tam Đảo

RÙA NÚI VÀNG
Indotestudo elongata (Blyth, 1835)  
Họ: Rùa cạn Testudinidae  
Bộ: Rùa Testudinata

Đặc điểm nhận dạng:

Cơ thể cỡ trung bình, chiều dài mai khoảng 275mm. Trên đầu có nhiều tấm sừng. Mai gồ cao, đôi khi hơi thắt ở giữa. Phía trước yếm phẳng, phía sau yếm lõm sâu. Con đực có đuôi dài, cứng, yếm lõm sâu; con cái có đuôi ngắn, yếm phẳng. Chân hình trụ, ngón chân không có màng da. Mai màu vàng, giữa mỗi tấm vảy có đốm đen. 

Nếu chỉ được nhìn phần đầu có mỏ nhọn hoắt và cái cổ dài ngoẵng của con vật này, không ít người sẽ khẳng định đó là một chú... chim.

Đó chính là sự kỳ quặc của loài rùa đất Spengleri (Geoemyda spengleri), còn có tên gọi là rùa lá hoặc rùa vàng Tam Đảo.

Loài rùa này sinh sống tại các vùng núi đồi phía Bắc Việt Nam như Lào Cai, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc (VQG Tam Đảo) Bắc Giang, Sơn La cho đến Thanh Hoá, Nghệ An, Đà Nẵng, Quảng Nam.

Chúng có hình dạng khá giống một chiếc lá vàng, một cách thức ngụy trang cho giống với môi trường sống là nền đất ẩm nhiều lá mục.

Rùa đất Spengleri có kích cỡ khá nhỏ, chiều dài mai không quá 12cm.

Thức ăn ưa thích của chúng là động vật nhỏ như ốc sên, giun đất và các động vật không xương sống khác ở trong rừng.

Loài rùa này từng rất phổ biến ở vùng núi Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc.

Trong thập kỷ 1990 trở về trước, chúng được bày bán tràn lan ở thị trấn du lịch Tam Đảo như một món quà lưu niệm dành cho khách du lịch.

 Do có hình dáng lạ lùng và màu sắc đẹp, nhiều người đã săn tìm loài rùa này để làm sinh vật cảnh.

Do bị săn bắt quá mức mà số lượng rùa đất Spengleri hiện tại còn rất ít.

Sinh học - Sinh thái:

Rùa sống trong rừng nơi có những bụi cây thấp, ở độ cao tương đối thấp. ở miền Nam Việt Nam, về mùa khô, rùa có cá tính trú khô, chúng nằm lì trong bụi và không ăn; sang mùa mưa mới ra hoạt động kiếm ăn. Thức ăn chủ yếu là thực vật: hoa quả, rau xanh, có thể ăn cả nấm, giun đất và ốc sên. Chúng đẻ trứng vào tháng 10 hoặc 11 hàng năm, đẻ từ 4 - 5 trứng, có kích thước 50/ 40mm và có tập tính vùi trứng trong đất.

Phân bố:

Trong nước: Lào Cai, Cao Bằng, Hà Giang, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Sơn La, Bắc Giang, Hà Tây, Hòa Bình, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, Kontum, Gia Lai, Đắk Lắk, Tây Ninh, Bình Phước, Bình Thuận, Bà Rịa - Vũng Tàu.

Thế giới: Trung Quốc, Lào, Cămpuchia, Thái Lan, Mianma, Ấn Độ, Xri Lanka, Malaixia và Philippin.

Giá trị:

Thực phẩm, dược liệu và thẩm mỹ. Thịt rùa ngon, được nhiều người ưa thích. Mai và yếm nấu cao, có tác dụng bồi bổ sức khỏe. Chúng còn được nuôi ở những nơi vui chơi, giải trí (vườn động vật).

Tình trạng:

Hiện nay số lượng ngoài tự nhiên giảm sút > 50% do săn bắt quá mức.

Phân hạng: EN A1d + 2d.

Biện pháp bảo vệ:

Cấm săn bắt, buôn bán. Cần tổ chức nhân nuôi.

 

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam - phần động vật – trang 256.
(bố susu sưu tầm)